Jajko

1 - jajowód
2 - macica (powstawanie pergaminowej błony i skorupki)
3 - kloaka
4 - jajnik
5 - komórka jajowa
6 - kula jajowa otaczana białkiem

Układ rozrodczy kury jest jak taśma produkcyjna. Potrafi dostarczyć nawet 300 jaj rocznie.

Kiedy komórka jajowa dojrzeje i osiągnie rozmiar przyszłego żółtka, opuszcza jajnik i trafia do jajowodu przez jego lejek. W tym miejscu też dochodzi do ewentualnego zapłodnienia. Czasem zdarza się, że jajnik opuszczają dwie komórki, wtedy powstaje jajo z dwoma żółtkami. Wędrując jajowodem, tzw. kula jajowa zostaje otoczona warstwami białka - gęstą i rzadką. W warstwie białka gęstego powstają chalazy, czyli białkowe sznureczki, które utrzymują żółtko w środku jaja. Gdy jajo dociera do części macicznej jajowodu, zostaje otoczone pergaminową błoną. Składa się ona z dwóch ściśle przylegających do siebie blaszek, które rozwarstwiają się jedynie na tępym biegunie jaja, tworząc komorę powietrzną.

W macicy znajdują się także gruczoły odpowiedzialne za otoczenie jaja wapienną skorupką i te odpowiedzialne za jego zabarwienie. Jajo wędruje zwrócone ostrym biegunem do ujścia jajowodu. Dopiero na samym końcu, gdy jest już „gotowe", obraca się. Skorupka jaja jest porowata (najwięcej otworów znajduje się nad komorą powietrzną), dzięki czemu pisklę może oddychać. Zabrudzenie jej np. odchodami może doprowadzić do uduszenia maleństwa. Już dwa dni przed wykluciem pisklęta nawiązują kontakt głosowy z matką i przyszłym rodzeństwem - w ten sposób synchronizują moment przyjścia na świat.

Jajka przeznaczone do sprzedaży muszą być oznaczone specjalnym numerem, w którym zakodowany jest rodzaj chowu (jedna cyfra), kraj pochodzenia (w Unii Europejskiej) oraz numer zakładu produkującego (osiem cyfr). Dla kupujących najważniejszy jest zazwyczaj pierwszy numer oznaczający sposób hodowli kur. Najczęściej spotykane to tzw. trójki oznaczające chów klatkowy - kury całe życie spędzają w ciasnych klatkach, a żeby się wzajemnie nie poraniły przycina się im dzioby. To najmniej humanitarny sposób hodowli, budzący sprzeciw już nie tylko ekologów.

Cyfra 2 oznacza, że zwierzęta co prawda siedzą zamknięte w hali, ale mogą się swobodnie po niej przemieszczać. Jedynka na przodzie to już chów wolnowybiegowy - kury mogą opuszczać kurnik. Jednak jaja od najmniej zestresowanych kur mają oznaczenie 0, co oznacza, że ptaki nie tylko biegają na wolnym wybiegu, ale są także karmione ekologiczną paszą. Kiedy następnym razem staniemy przy półce z jajkami koniecznie sprawdźmy numery na skorupkach. Producenci trójek często na pudełkach umieszczają informacje (np. wiejskie jaja, prosto z zagrody itp), które mogą sugerować, że są to co najmniej dwójki, podczas gdy kupujemy towar najniższej jakości.

Schemat budowy ptasiego jaja. 1. Skorupka. 2. Zewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 3. Wewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 4, 13. Chalaza. 5, 6, 12. Białko. 7. Błona żółtkowa. 8, 10, 11. Żółtko. 9. Tarczka zarodkowa. 14. Komora powietrzna. 15. Kutikula.

Przykłady różnych jaj