Najmniejszy (największy) ptasi wędrownik

Szczygieł:
RODZINA: łuszczaki
RZĄD: wróblowe

     Jeśli chodzi o wędrówki, szczygła można zaliczyć do ptasich rekordzistów. W ciągu doby potrafi pokonać dystans 309 km. Pomimo małych rozmiarów ciała ma więc bardzo dużo energii.
     Samiec nie różni się wyglądem od samicy. Ptak z charakterystycznym ubarwieniem na głowie. Począwszy od dzioba, występuje kolejno pas piór czerwonych, białych i czarnych. Podczas lotu widać biały kuper i żółte pasy na skrzydłach. Młode osobniki brązowe, z plamkami na grzbiecie i spodzie ciała, brak kolorowego rysunku na głowie. Długość ciała 12,5-14 cm, rozpiętość skrzydeł 24 cm.
     Zjada nasiona, zwłaszcza ostów, oraz różnorodne owady, np. mszyce
     Do lęgu przystępuje 2 razy w roku. Samica sama buduje gniazdo w koronie drzewa. Wyszukuje w tym celu suche łodygi, cienkie gałązki drzew i krzewów oraz mchy i porosty, którymi pokrywa swoją konstrukcję od zewnątrz. W środku wyściela gniazdo sierścią, czasem delikatnymi piórami. Jest to jedno z najpiękniejszych gniazd budowanych przez nasze ptaki. Składa 4-5 niebiesko-białych lub białawych jaj z czerwonobrunatnymi plamkami. Jaja wysiaduje sama. W tym czasie samiec ją karmi. Pisklęta są gniazdownikami.
     Unika zwartych zadrzewień, preferuje zieleń śródpolną, obrzeża lasów, ogrody i sady. W Polsce występuje zarówno w górach, jak i na niżu. Zamieszkuje umiarkowaną strefę Europy i Azji.
Głos: jednolite tony pomieszane ze świergotem i trelami, miłe dla ucha, były powodem kłusownictwa.
Gatunek podlegający ochronie całkowitej.
https://www.youtube.com/watch?v=2QqAhz2-vcc
https://www.youtube.com/watch?v=SKQuJF20vlU
https://www.youtube.com/watch?v=Z1_3lzSP0oI

Samiec szczygła

Samica szczygła

   

Jajko

1 - jajowód
2 - macica (powstawanie pergaminowej błony i skorupki)
3 - kloaka
4 - jajnik
5 - komórka jajowa
6 - kula jajowa otaczana białkiem

Układ rozrodczy kury jest jak taśma produkcyjna. Potrafi dostarczyć nawet 300 jaj rocznie.

Kiedy komórka jajowa dojrzeje i osiągnie rozmiar przyszłego żółtka, opuszcza jajnik i trafia do jajowodu przez jego lejek. W tym miejscu też dochodzi do ewentualnego zapłodnienia. Czasem zdarza się, że jajnik opuszczają dwie komórki, wtedy powstaje jajo z dwoma żółtkami. Wędrując jajowodem, tzw. kula jajowa zostaje otoczona warstwami białka - gęstą i rzadką. W warstwie białka gęstego powstają chalazy, czyli białkowe sznureczki, które utrzymują żółtko w środku jaja. Gdy jajo dociera do części macicznej jajowodu, zostaje otoczone pergaminową błoną. Składa się ona z dwóch ściśle przylegających do siebie blaszek, które rozwarstwiają się jedynie na tępym biegunie jaja, tworząc komorę powietrzną.

W macicy znajdują się także gruczoły odpowiedzialne za otoczenie jaja wapienną skorupką i te odpowiedzialne za jego zabarwienie. Jajo wędruje zwrócone ostrym biegunem do ujścia jajowodu. Dopiero na samym końcu, gdy jest już „gotowe", obraca się. Skorupka jaja jest porowata (najwięcej otworów znajduje się nad komorą powietrzną), dzięki czemu pisklę może oddychać. Zabrudzenie jej np. odchodami może doprowadzić do uduszenia maleństwa. Już dwa dni przed wykluciem pisklęta nawiązują kontakt głosowy z matką i przyszłym rodzeństwem - w ten sposób synchronizują moment przyjścia na świat.

Jajka przeznaczone do sprzedaży muszą być oznaczone specjalnym numerem, w którym zakodowany jest rodzaj chowu (jedna cyfra), kraj pochodzenia (w Unii Europejskiej) oraz numer zakładu produkującego (osiem cyfr). Dla kupujących najważniejszy jest zazwyczaj pierwszy numer oznaczający sposób hodowli kur. Najczęściej spotykane to tzw. trójki oznaczające chów klatkowy - kury całe życie spędzają w ciasnych klatkach, a żeby się wzajemnie nie poraniły przycina się im dzioby. To najmniej humanitarny sposób hodowli, budzący sprzeciw już nie tylko ekologów.

Cyfra 2 oznacza, że zwierzęta co prawda siedzą zamknięte w hali, ale mogą się swobodnie po niej przemieszczać. Jedynka na przodzie to już chów wolnowybiegowy - kury mogą opuszczać kurnik. Jednak jaja od najmniej zestresowanych kur mają oznaczenie 0, co oznacza, że ptaki nie tylko biegają na wolnym wybiegu, ale są także karmione ekologiczną paszą. Kiedy następnym razem staniemy przy półce z jajkami koniecznie sprawdźmy numery na skorupkach. Producenci trójek często na pudełkach umieszczają informacje (np. wiejskie jaja, prosto z zagrody itp), które mogą sugerować, że są to co najmniej dwójki, podczas gdy kupujemy towar najniższej jakości.

Schemat budowy ptasiego jaja. 1. Skorupka. 2. Zewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 3. Wewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 4, 13. Chalaza. 5, 6, 12. Białko. 7. Błona żółtkowa. 8, 10, 11. Żółtko. 9. Tarczka zarodkowa. 14. Komora powietrzna. 15. Kutikula.

Przykłady różnych jaj

Ptak z pływającego gniazda - łyska

RODZINA: chruściele
RZĄD: żurawiowate

     Samiec nieco większy od samicy. Upierzenie jednolicie czarne. Dziób biały. Na czole biała, rogowa płytka. Nogi szare, długie palce okryte skórnymi płatkami ułatwiające pływanie. Młode osobniki szarawe z jasnym podgardlem, brak białej płytki na głowie. Długość ciała 35-40 cm, rozpiętość skrzydeł 70-80 cm.
     Żywi się delikatnymi częściami roślin, owadami i małżami, zjada też ikrę i skrzek.
     Do lęgu przystępuje raz lub 2 razy w roku. Gniazdo budują wspólnie samiec i samica. Wykorzystują do tego fragmenty roślin przybrzeżnych i wodnych,a samą konstrukcję przytwierdzają  do dna lub roślin. Nadłamanymi liśćmi i łodygami tataraku zabezpieczają gniazdo od góry. Wnętrze wyścielają delikatnymi częściami roślin. Aby móc łatwiej dostać się do gniazda, łyski budują też z roślin swego rodzaju próg. Samica składa 5-10 żółtobiałych jaj, pokrytych czarnymi kropkami. Rodzice wysiadują je na zmianę. Łyska często traci lęgi, więc samica dokłada swoje jaja do najbliższych gniazd innych ptaków. Pisklęta są zagniazdownikami. Często odpoczywają na , mniejszych dodatkowych gniazdach, wybudowanych w tym celu przez rodziców.
     Łyska preferuje zarastające, płytkie zbiorniki wodne z bogatą roślinnością nadbrzeżną. Powoli zaczęła też zasiedlać zbiorniki miejskie, zwłaszcza zimą. Zamieszkuje Niż Polski. Żyje w Eurazji, północnej Afryce, na Nowej Gwinei, w Australii i na Nowej Zelandii.
     Gatunek łowny z okresem ochronnym.
     Głos: donośne i urywane dźwięki.
https://www.youtube.com/watch?v=Adm22N4I9zc
https://www.youtube.com/watch?v=QZUHpDQCz8s

Żołna

RODZINA: żołny
RZĄD: kraskowe

     Barwny ptak ze stosunkowo długim, zagiętym ku dołowi dziobem i wystającymi sterówkami w ogonie. Z wierzchu złocistokasztanowy, od spodu niebieski. Żółte podgardle z dobrze widoczną czarną obwódką. Młode osobniki bardziej matowe, nie tak barwne, z zaokrąglonym ogonem. Długość ciała 28-30 cm, rozpiętość skrzydeł 35-40 cm.
     Poluje w locie na owady, głównie osy, pszczoły, trzmiele, motyle, ważki.
     Do lęgu przystępuje raz w roku. Pary, które połączyły się ze sobą podczas zimowania, pozostają sobie wierne przez kolejne lata. Jaja, w liczbie 4-6, (a nawet 10), składane są na gołej ziemi, w norach wykopywanych w ziemi przez samicę i samca. Para buduje kilka korytarzy, ale jaja składa tylko w jednym z nich. Pozostałe maja służyć zmyleniu drapieżników. Wykopanie nory do gniazdowania to ciężka praca dla pary ptaków, gdyż muszą one usunąć 7-10 kg kamieni, żwiru i piasku. Podczas dnia partnerzy wysiadują białe, kuliste jaja na zmianę. Pisklęta są gniazdownikami. Starsze z nich potrafią czołgać się w stronę rodziców niosących im pokarm.
     Żołna preferuje piaszczyste urwiska w miejscach suchych i nasłonecznionych, zarówno naturalne, jak i stworzone przez człowieka. W Polsce pojawia się na lęgi głównie w południowo-wschodniej części kraju. Poza Polską zamieszkuje południowe i wschodnie tereny Europy, przyległe obszary Azji oraz północno-zachodnią Afrykę.
     Gatunek podlegający ochronie całkowitej.
     Głos: wibrujące dźwięki powtarzane w locie.
https://www.youtube.com/watch?v=32-2GPMbraw
https://www.youtube.com/watch?v=jYtTWkEsWcw

Samica (z lewej) i samiec (z pszczołą) żołny